Çocuklarda İçe Basma Problemi

Çocuklarda içe basma, yürüme bozukluklarına neden olabilecek sorunlardan biri olarak ebeveynler için endişe vericidir. Erken yaşlarda görülmeye başlayan bu sorun büyüme döneminde, kemiklerin gelişmeye başlamasıyla birlikte kendiliğinden düzelebilir. Ancak bu durum her çocuk için geçerli değildir. Hastalığın düzelmediği durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Çocuklarda İçe Basma Nedir?

Çocuklarda içe basma; yürüyüş sırasında ayakların, dizlerin ya da kalçaların normalden daha içer dönük olması halidir. Bu durum çoğu çocukta görülür ancak birçoğu kemik gelişimiyle birlikte kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

İçe Basmanın Tanımı

İçe basma tıbbi literatürde intoeing olarak adlandırılır. Uyluk kemiğinin içe dönüklüğü (femoral anteversiyon) ya da kaval kemiği dönüklüğü gibi yapısal farklılıklar içe basmanın temel nedenleridir. Yürüyüş sırasında ayak parmaklarının ileriye bakmak yerine içe dönük olması ile kendisini gösterir.

Hangi Yaşlarda Daha Sık Görülür?

Yürümeye yeni başlayan yaklaşık 1-2 yaş arası çocuklarda içe basma görülebilir. Çünkü bu dönemde bacak kasları, kemik ve eklem uyum henüz tam oturmamıştır. Ancak en belirgin dönem 2-6 yaş arasıdır. 8-10 yaştan itibaren kendiliğinden düzelme eğilimine girer.

Çocuklarda İçe Basmanın Nedenleri

Çocuklarda içe basma tek bir sebebe bağlı olabileceği gibi birkaç farklı yapısal, gelişimsel ya da çevresel faktöre bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Başlıca sebepler aşağıdaki gibidir:

Kemik ve Eklemlere Bağlı Sebepler (Femoral Anteversiyon, Tibial Torsiyon)

Çocuklarda kemik ya da eklemlere bağlı sebepler aşağıdaki gibidir:

• Femoral Anteversiyon: Uyluk kemiğinin üst kısmının kalçayla birleştiği bölgede içe dönüklüğün artmasıdır.
• Tibial Torsiyon: Kaval kemiğinin normalden daha fazla içe dönmesidir.
• Metatarsus Adductus: Ayak parmaklarının ya da ön ayağın içe doğru bükülmesidir.

Yanlış Ayakkabı Kullanımı

Sert tabanlı, esnek olmayan ya da ayağı desteklemeyen ayakkabılar içe basmayı artırabilir. Ayakkabı numarasının uygun olmaması, bağcık veya cırt cırt gibi yapıların zayıf olması, topuk kısmının gevşek olması gibi özellikler yürüme bozukluklarına neden olabilir. Nitekim çocuklarda içe basma olmaması için doğru ayakkabı kullanımı önemlidir.

Genetik ve Gelişimsel Faktörler

Ailesinde içe basma veya benzer ortopedik sorunlar bulunan çocuklarda içe basma riski daha yüksektir. Kemik yapısı, kemik gelişim hızı, kalıtımsal özellikler bu durumu etkiler. Büyüme sırasında kemiklerin, eklemlerin, kasların uyum sağlayarak olgunlaşması gerekir.

İçe Basma Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda içe basma genellikle çocukların yerine aileler tarafından görülerek fark edilir. Ancak bazı belirtiler yürüyüş tarzında değişikliklerle veya rahatsızlıklarla kendisini gösterebilir. Yaygın belirtiler aşağıdaki gibidir.

Çocuğun Yürüyüşünde Fark Edilen Durumlar

Çocuklarda ayak içe basma durumunda ortaya çıkabilecek belirtiler şunlardır:

• Ayakların ileriye doğru düz değil, içe dönük olması.
• Dizlerde içe dönüklük veya X biçimli görünüm oluşması.
• Yürüyüş sırasında adımların dar olması.

Ağrı ve Yorgunluk Belirtileri

Uzun süre yürüdüğünde, koştuğunda ya da oyun oynadığında özellikle diz çevresinde rahatsızlık veya ağrı hissi oluşabilir.

Kız Çocuklarında Ayak İçe Basma Durumu

Kız çocuklarında femoral anteversiyon eğilimi erkek çocuklara göre biraz daha fazladır. Kız çocuklarında kas ve bağ dokuların saha esnek olması içe basmaya zemin hazırlayabilir. Kızlarda büyüme atağının erkeklerden daha erken başlaması, hızla boy uzaması sırasında bacak ekseninde dengesizlik oluşturabilir. Ayrıca dans, bale gibi kalça iç rotasyonu baskın olan aktiviteler kız çocukların ayak içe basma durumunu belirginleştirebilir.

Çocuklarda İçe Basma Teşhisi

İçe basma genellikle fizik muayene ile başlar. Gerekli durumlarda görüntüleme tekniklerinden ya da basit ölçümlerden yararlanılabilir.

Uzman Doktor Muayenesi

Doktor çocuğun düz ve hızlı yürümesini izleyerek ayakların, dizlerin ve kalçanın yönelimini değerlendirir. Ayak parmaklarının içe dönüklüğü hem ayakta hem yatar pozisyonda incelenir. Doktor uyluk ve kaval kemiğinin dönüklüğünü tahmini olarak  belirler. Mevcut ayakkabıların durumu değerlendirildikten sonra yanlış ayakkabı kullanımı varsa not edilir. Ailede benzer öykülerin varlığı ile doğumsal anomaliler sorgulanır.

Ayrıca muayene sürecinde çocukların duruş bozuklukları, postürü, skolyoz gibi hastalıklara yatkınlıkları da değerlendirilir.

Görüntüleme Yöntemleri ve Ölçümler

Kemik yapısının ya da bazı deformitelerin şiddetini değerlendirmek için röntgen istenebilir. Özellikle ağrı gibi şikayetler varsa bilgisayarlı ölçümler ya da ayak basınç analizi yapılabilir. Çok nadir görülen ya da kompleks vakalarda CT veya MR gibi yöntemlere başvurulabilir. Ayrıca çocuklarda içe basma durumunda yatar pozisyonda iç rotasyon açısı ya da tibial torsiyon testleri uygulanabilir.

İçe Basma Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda içe basma tedavisi yaşa, belirtilere, deformitenin nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Çoğu zaman cerrahi olmayan yöntemler yeterlidir ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Ortopedik Tabanlık Kullanımı

Ayak desteklenerek yürüyüş paterninin düzeltilmesi amaçlanır. Orta veya ileri derecede içe basma, ağrı ya da tabanda basınç değişikliği varsa uygulanır. Yürüyüşün daha dengeli olmasını sağlar.

İçe Basmayı Önleyen Çocuk Ayakkabıları

Esnek ama yeterli topuk desteği olan, ayağa iyi oturan, uygun taban sertliğine sahip, içe basmayı önleyen çocuk ayakkabı modelleri tercih edilmelidir. Tedavi amaçlı özel ayakkabılar hekim tarafından önerilebilir. Ayrıca aşırı destekleyici, çok sert ayakkabılar çocuklarda içe basma durumunu belirginleştirebilir.

Egzersiz ve Fizik Tedavi

Amaç kas dengesini düzeltmek, dış rotatör kasları güçlendirmek, yürüyüş paternini iyileştirmektir. Dış rotasyon güçlendirici aktiviteler, ayak parmak kavrama egzersizleri, top veya küçük nesne toplama çalışmaları, denge egzersizleri yapılır. Fizik tedavi programı fizyoterapist tarafından düzenlenerek oyun temelli egzersizlerle çocuğun uyumu sağlanır.

Cerrahi Müdahale Gerektiren Durumlar

Belirgin fonksiyon kaybı, ağrı, kozmetik sorunlar veya yürüyüş bozukluğu gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekir. Tibial osteotomi, femoral osteotomi gibi kemik düzeltme ameliyatları nadiren gerekli olabilir.

Bebeklerde Küçük Yaşta İçe Basma

Bebeklerde içe basma olduğunda yaşın ilerlemesiyle bu durumun düzelmesi beklenir. Belirtileri tespit etmek erken tedavi açısından önemlidir.

2 Yaş Çocuklarda Ayak İçe Basma Durumu

2 yaş çocuğun ayak içe basma gibi bir sorunla karşılaşması sık karşılaşılan bir durumdur. Çünkü yürümeye yeni başlayan çocuklarda kas-iskelet uyumu henüz oturmamıştır. Çocuklarda yürümeyi geciktirme, sürekli ağrı, asimetri gibi durumlar varsa değerlendirme gereklidir.

Hangi Yaş Aralığında Normal Kabul Edilir?

Çocuklarda içe basma için normal kabul edilen yaş aralıkları aşağıdaki gibidir:

• 0-3 yaş arasında sık görülen bu durumda kendiliğinden düzelme beklenir.
• 3-8 yaş arasında düzelme eğilimi devam eder. 8-10 yaşına kadar düzelme beklenir.
• 10 yaş sonrası deformite devam ediyorsa daha ileri değerlendirme ya da cerrahi müdahale düşünülür.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?

Ağrı veya yürüyüşte belirgin bozulma, tek taraflı ve giderek kötüleşme, günlük aktiviteleri etkileyen yorgunluk veya sık düşme, ebeveynin gözlemlediği asimetri veya ayakkabıların tek tarafının aşınması gibi bulgularda doktora başvurmak gerekir.

İçe Basmayı Önlemek İçin Ailelere Öneriler

Çocuklarda içe basma sorununu tamamen engellemek mümkün olmasa da doğru alışkanlıklar, uygun ayakkabı seçimi, düzenli kontrol çocuklarda içe basma sorununun olumsuz etkilerini azaltabilir.

Doğru Ayakkabı Seçimi

Çocuğun ayaklarının rahat edebileceği, ne çok büyük ne çok küçük ayakkabılar seçilmelidir. Taban yapısı yürüyüşe uygun olmalı, yumuşak ama destekleyici taban tercih edilmelidir. İçe basma tabanlık çocuk ayakkabılarında tercih edilebilir. Ayak bileğini kısıtlamayan, dengeli yan ve topuk desteği olan modeller idealdir. Ayrıca çocukların ayağı hızlı büyür. Bu nedenle yanlış ayakkabı nedeniyle oluşabilecek sorunları önlemek için düzenli kontrol gerekir.

Düzenli Kontrollerin Önemi

İlk yıllarda pediatrik kontroller sırasında yürüme değerlendirilmesi yapılabilir. Ebeveynin kafasında soru işareti varsa gecikmeden ortopediye başvurmak gerekir. Okulda öğretmenlerin veya antrenörlerin çocuk ayak içe basma durumunu fark etmesi halinde aileleri bilgilendirmesi önemlidir.

Egzersiz ve Günlük Alışkanlıklar

Çocuğa dış rotasyonları destekleyen top sektirme, küçük nesneleri parmaklarla alma gibi oyun temelli egzersizler yaptırılabilir. Evin içinde güvenli alanlarda çıplak ayakla yürüme dengeyi düzeltebilir. Ayrıca çocukların uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmaları kas dengesinin desteklenmesini sağlayabilir.

Çocuklarda İçe Basma Hakkında Sık Sorulan Sorular

İçe basma kendiliğinden düzelir mi?

Çoğunlukla evet. Çocuklarda içe basma vakası özellikle 0-8 yaş arasında düzelme eğilimindedir.

İçe basma çocuğun ileride yürüyüşünü etkiler mi?

Çoğu vakada etkilemez. Erken dönemde izlenen ve kendi kendine düzelme gösteren çocuklarda içe basma vakalarının fonksiyonel sorun oluşturma ihtimali düşüktür. Ancak ağrı, ciddi asimetri veya fonksiyon kaybı varsa yürüyüş ya da eklem problemleri gelişebilir.

Tedavi ne kadar sürer?

Egzersiz ve tabanlık kullanılan içe basma tedavisi ile sonuçlar 6-12 ay içinde görülmeye başlayabilir. Cerrahi sonrası iyileşme ve rehabilitasyon ise birkaç ay sürebilir.